Almanya’da her 8 evden 1’i temizlik için yardım alıyor ancak branşa kayıt dışı çalışma hâkim. Yeni girişimler de bu pazarı keşfediyor ve buradan büyük kâr sağlıyor. Bu girişimler kayıt dışı ekonomiyi önleyebilir mi?
“Sen yerbezi değilsin!‘’ yeni kurulan bir aracı temizlik firması olan Helpling bu sloganı kullanıyor. Bu tür firmaların internet portalları genellikle güler yüzlü genç insanları süpürgeler ve fırçalarla resmediyor. Amaç müşterilerin kolay ve uygun bir fiyata temizlik yardımı alabilmelerini sağlamak. Müşteriler evlerinin büyüklüğünü ve uygun oldukları zamanı internette belirtip, bu hizmetten kolaylıkla yararlanabiliyorlar; üstelik masrafların yüzde 20’sinin vergi iadesini de alabiliyorlar.
Alman ekonomisi de aracı temizlik firmalarından memnun. Bu alandan elde edilen her 7 euro’nun 1 euro’su Alman vergi dairelerinin kasasına giriyor. Temizlik ve çocuk bakıcılığı, ev içi tamir işleri gibi işler çoğunlukla kayıt dışı ekonominin en büyük pazarını oluşturuyor. Federal Aile Bakanlığı temizlik işinde çalışan her 10 kişiden yalnızca birinin kayıtlı olduğunu tahmin ediyor. Helpling temizlik firmasından Benedikt Franke, amaçlarının bu pazarı profesyonelleştirmek ve yasallaştırmak olduğunu söylüyor.
‘Kayıt dışı çalışmanın engellenmesi zor’
Alman Ekonomi Araştırmaları Enstitüsü’nden Karl Brenke ise bu firmalar yoluyla kayıt dışı çalışmanın engellenmesinin pek gerçekçi olmadığı görüşünde. Bunda da bazı çalışanların sisteme kayıt olmak istememesinin yanı sıra bu aracı şirketlerin görece yüksek ücretler talep etmesi. Aynı nedenlerden dolayı daha fazla istihdam yaratılması da zor görünüyor.
Temizlik firmalarının sağladığı istihdamın kalitesi de bir başka eleştiri konusu. Bu yeni firmalar sigortalı iş sağlayamıyor, ücretli izin de söz konusu değil. Bu yetersizlikler nedeniyle Fedaral Aile Bakanlığı bir süredir ev işleri için kendi aracı platformunu sağlama fikri üzerinde çalışıyor. Ancak İş Piyasası ve Meslek Araştırmaları Enstitüsü’nden Ulrich Walwei’ye göre bu yapılandırma da işe yaramayabilir. Walwei, bunun yerine kayıt dışı işleri azaltma ve güvenli istihdam yaratmanın yanı sıra, küçük ölçekli girişimcilerin daha az vergilendirilmesi ve sosyal güvencelerinin sağlanmasının daha uygun bir çözüm yolu olduğunu belirtiyor.
Walwei ve Bremke’nin mutabık oldukları nokta ise kapsamlı asgari ücretin kayıtlı iş piyasasını tehdit edebileceği. Bremke’ye göre sıradan işler bu kadar pahalılaştığında bu yine kayıt dışı çalışmayı teşvik edebilir. Walwei ayrıca coğrafyanın değişken rolüne dikkat çekiyor. Kayıt dışı ekonominin, saatlik ücretin oldukça düşük olduğu Doğu Almanya’da Batıya göre daha yüksek olduğu gözleniyor.
